Vadi, eğimli zeminler veya dağlar arasına sığınmış alçak bir alandır ve genelde içinde bir nehir veya akarsuyun hareketi vardır. En yaygın yer şekillerinden biri olan vadiler, çeşitli formasyonlarda karşımıza çıkar. Boğaz vadi, en önemli vadi türlerinden biridir ve oluşumunda farklı etkenler başrol oynar.
Boğaz Vadi Nasıl Oluşur? Yarma Vadi Nasıl Oluşur?
Boğaz vadi, coğrafya literatüründe U şekliyle ifade edilir. U şeklindeki bir vadi, sıradağ ya da kar kütlesi gibi sert zeminlerin akarsular tarafından derinleştirildikten sonra gözüken halidir. Boğaz vadiler, yüzeyin dibe doğru yıpratılma gücünün çok hissedildiği alanlarda oluşur. Görüldüğü yerlerin ortak özellikleri, katı birikinti maddeleri ile kaplı ve yatay olmalarıdır. Çeşitli kayaçlar ve zemine enlemesine uzanan yüzeylerde oluşur.
İlginizi Çekebilir:📢Kanyon Nedir? Kanyon Vadi Çeşitleri
Tabanı ensiz ve yamaçları dik bir vadi cinsidir. Oluşumunda akarsuların etkisi vardır ve iki düzlük ortasındaki bölgenin suyun kuvvetine direnememesi sonucu oluşur.
Boğaz Vadi Türkiye’de Nerelerde Görülür?
Bu şeklin oluşumuna denk geldiğimiz yerler genelde sıradağ kümeleridir. Bu vadiler ulaşım açısından da önemli bir konumdadır. Örneğin ulaşımı pratikleştirme konusunda ciddi payları vardır. Bu konudaki yeteneğini ülkemizdeki Sakarya Nehri ve Samanlı Dağları yöresinde gözler önüne serer. Ayrıca Anadolu’nun kuzeyi ve Akdeniz gibi bölgelerimizde de doğal örneklerine denk gelebiliriz.
Boğaz Vadi (Yarma Vadi) Oluşumu
Nasıl yapılanmıştır sorusuna net bir yanıt vermemekle birlikte aynı ögenin yıkıcı etkisiyle oluştuğunu söyleyebiliriz.
- Akarsuların enerjilerinin geri bölgelerine vermesi sonucu irili ufaklı yarma vadiler oluşmuştur.
- Akarsular, ters istikamete doğru aşındırma-yıpratma devinimi yaptığı için yeryüzüne çıkamaz.
- Göllerin fazladan dolması sonucunda taşma eylemi gerçekleşirse de boğaz vadileri oluşur.
- Antesedans diye lanse edilen türü ise akarsu geçen bir yerde bir dağın ortaya çıkması ile oluşur. Bu süreçte dağ bir oluş aşamasındadır ancak akarsu dağı yararak doğal bir geçit yaratır.
Yarma Vadi Özellikleri: Epijenik Vadi Türü
Bir başka vadi cinsi Epijenik boğaz vadi ile de çorak zeminli yüzeylerde karşılaşırız. Dayanıksız zeminlerde akarsu yıpratma tesirini dibe doğru yapar çünkü güçsüz yüzey suyu taşıyamayacak haldedir. Daha sonra zemin üzerindeki yumuşak tabaka, çeşitli kuvvetlerin tesirleriyle yok olduğunda epijenik boğaz vadi görünümü ile karşılaşırız.
İlginizi Çekebilir:📢Delta Ovası Nedir?
Boğaz vadinin özellikleri konumuza ek olarak diğer coğrafya konuları için Haftalık Günlük sitemizi takip edin.
