Yaşam

Haenyeo: Jeju Adası Deniz Kızı Geleneğine Veda

Haenyeo kadınlarının nesli tükeniyor. Yüzyıllardır süregelen deniz kızı geleneği artık sona mı erecek?

Güney Kore’nin güneyinde Jeju isimli bir ada yer alıyor. Bu ada, ülkenin en büyük adası. Tam bir turizm cenneti olan Jeju Adası, aynı zamanda Güney Kore’nin ilk ve tek özerk eyaleti. Mükemmel plajları, 20 metrelik Cheonjiyeon Şelalesi ve Koi isimli küçük göleti adanın görülmesi gereken ve turistlerin akınına uğrayan yerlerinden. Adada bir de Manjanggul isimli bir mağara var. Unesco’nun Dünya Mirası Listesi’nde yer alan bu mağara, dünyanın en iyi lav tünellerinden biri.

Adanın hafızalarda yer etmesini sağlayan bir diğer özelliği ise deniz kızları… Adada uzun bir süredir kendilerine Haenyeo (Deniz Kızı) diyen bir grup insan yaşıyor. Bu insanlar, adada dünyanın en ilginç mesleklerinden birini icra ediyor. Yaz kış demeden, denizin dondurucu soğuğuna aldırmadan 20 metreye kadar dalıyorlar. Üstelik dalış tüpü kullanmadan… Haenyeo’lar için tam bir profesyonel dalgıç tanımlaması yapabiliriz.

Her mevsim dalış yapan Haenyeo’ların dikkat çeken bir diğer özellikleri yaşları… Haenyo’ların çoğu 70 yaşın üstünde… Gençlerin dahi yapmaktan çekindiği bir aktiviteyi yaptıkları için takdir edilesi. Ayrıca Haenyeo’ların hepsi kadın…

Haenyeo’ların Zorlu Eğitimi

Şimdi Haenyeo’ların neden dört mevsim dalış yaptıklarına geçelim. Çünkü dalgıçlık, onlar için bir meslek, kazanç kapısı… Derinlere dalarak kalamar ve deniz kestanesi çıkaran Haenyeo’lar, topladıkları deniz ürünlerini satarak geçimlerini sağlıyor. Çoğu kişinin cesaret edemeyeceği bir şey yapmalarını, çocukluktan itibaren aldıkları eğitime borçlu olduklarını söylüyorlar.

Bir Haenyeo’nun bu mesleğe hazırlanma yaşı 6… 6 yaşından itibaren yüzmeyi ve dalış yapmayı öğreniyor. 14 yaşında ise denizin dibindeki kabuklu deniz hayvanlarını toplamaya başlıyor. 17 yaşına kadar yanlarında bir kişi ile dalış yapan Haenyeo’lar, 17 yaşından sonra yalnız başına dalmaya başlıyor. Bu yaştan itibaren ayda 15 gün boyunca dalış yapan Haenyeo’lar, 70 yaşında dahi dalmaya devam ediyor.

Köklü Bir Gelenek

Kaynaklara göre Jeju Adası’nda dalış yapan Haenyeo’ların tarihteki ilk kaydı 1629 yılına ait. Bu mesleğin daha eskilere dayandığı da tahmin ediliyor. 17. yüzyılda deniz ürünü satmak için dalış yapanların sadece erkekler olduğu söyleniyor. Ancak yüksek vergiler ve insanların tarım ve sanayide çalışmaya teşvik edilmesi, erkekleri bu mesleği yapmaktan uzaklaştırdı. Fakat kadınlar için vergi söz konusu değildi.  Vergiden muaf olan kadınlar, erkeklerin yerini aldı ve günümüzden birkaç yüzyıl önce dalış yapmaya başladı. Haenyeo’luk, o günden beri sadece kadınların yaptığı bir meslek olarak günümüze kadar geldi.

Bu mesleğin kadınlara getirisi daha fazla oldu. Örneğin Haenyeo olan kadınlar, maddi ve manevi bağımsızlık kazandı ve toplum içinde daha fazla özgür olma imkanına sahip oldu. Kısaca Haenyeo kadınlarının sözü erkeklerden daha çok geçiyordu. Ayrıca Haenyeo’ların birlik ve beraberliğin artmasına fayda sağladıkları da belirtiliyor. Örneğin 1932 yılında sömürgeciliğe karşı mücadele verdikleri anlatılıyor.

Adanın Sembolü Haenyeo Kadınları

Haenyeo kadınları, Jeju Adası’nın en önemli simgelerinden biri. Ada içinde kendilerine şarkı yapılan şiirler yazılan Haenyeo’ları anlatan bir de müze var. Bu müze, Haenyeo’ların tarihi ile dolu.

Görkemli bir geçmişe sahip olmalarına rağmen Haenyeo’ların sayıları iyice azalıyor. Kayıtlara göre 1960 yılında yaklaşık 30 bin Haenyeo varken, bu sayı 2006 yılında 6 bine düşmüş. Günümüzde ise daha da az Haenyeo var: üstelik çoğu 70 yaşında.

Ada halkına göre Haenyeo’luğun özendirilecek bir tarafı kalmadı. Çünkü yeni nesil, artık iş ve eğitim imkanı için şehir merkezine göç ediyor. Büyük ihtimalle Haenyeo’luk kısa bir zaman içinde tarihe karışan mesleklerden biri olacak.

Kaynak

One thought on “Haenyeo: Jeju Adası Deniz Kızı Geleneğine Veda

  1. Deniz kızlarının her geçen yıl azalması ve genç kuşağın bu geleneği devam ettirmemesi çok acı! Su altı öylesine güzelliklerle dolu ki bunu görmemek, deniz altının güzelliklerinden mahrum kalmak çok çok kötü! İyi ki onların dalışlarını anlattınız, herkese gösterdiniz.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir