Land art sanatı, büyük ölçüde bir Amerikan akımı olarak 1960’ların sonlarında ortaya çıktı. Peki, zamanının hareketlerinden ve minimalizmden unsurlar içeren Land art sanatı tam olarak nedir? Haftalık Günlük sitemizdeki yazımızın devamında sizi tarihi bir yolculuğa çıkarıyoruz.
İçindekiler
Land Art Nedir Nasıl Yapılır?
Land art sanatı farklı isimlerle de bilinmektedir ve arazi sanatı veya toprak sanatı bu türün diğer adlarıdır. Bu sanat hareketi, özellikle 1960 ve 1970’lerde daha geniş kavramsal bir sanat kurgusunun bir parçasıydı. Doğal alanları, alternatif sanatsal üretim biçimlerini ve ticari sanat sistemini aşmanın yollarını araştıran bazı öncü sanatçılar tarafından kurulmuştur.
Land Art, ABD’de ekolojiye ve çevrenin korunmasına yönelik bir ilginin bir parçası olarak ortaya çıkmıştır. Dönemsel olarak baktığımızda politik aktivizm ve kadın özgürlüğündeki artışla birlikte yaygınlaştığı ifade edilmektedir.
Pek çok sanatçı, ticari sanat piyasasını ve sanayileşen kent toplumunu protesto etmek için arazi sanatını tercih etti. Bir psikanalist land art’ı şu şekilde tanımlamıştır: Bizi diri diri yiyip bitiren şehirden kaçma arzusunun tezahürü. Belki de daha bir kısmı kalmışken uzaya ve dünyaya bir veda.
Landart Nasıl Yapılır?
Landart, ilk başta kaya, kir ve bitki gibi doğal malzemeleri birleştirme eğilimi olarak başlamıştır. Daha sonra sanatçının nesneleri toplamak ve mekana özgü bir form yaratmak için çevreye geziler yaptığı, süreç temelli bir sanat yaklaşımına dönüştü.
Land art – arazi sanatı genellikle doğada yer alır. Arazi sanatı, arazinin kendisini yontarak doğal malzemelerle yapılar yaparak doğrudan peyzajda yapılır. Dolayısıyla toprak, kaya ve ağaç gibi doğal malzemeler bu sanat türünün araçları arasındadır. Ayrıca beton, metal ve asfalt gibi insan yapımı malzemelerle de yapılan bir sanattır.
Fikir vermesi açısından Land Art sanatına konu olan çalışmaları aşağıdaki gibi ifade edebiliriz:
- Kara parçası arazi temelli müdahale ile oluşan sanat eserleri
- Geniş peyzaj alanlarında doğal malzemeler ile yapılan çeşitli tasarımlar
- Renkli kumaş ve dokumlar ile kuşatılan ve şekillendirilen ormanlar veya kumsallar
- Doğal malzemeler kullanılarak çeşitli yapıntıların dizayn edildiği su yolları
Land Art Akımının Özelliği Nedir?
LandArt, 1960’lar ve 1970’ler boyunca, dramatik huzursuzluk, siyasi kışkırtma ve/veya toplumsal protesto dönemleri, sanat ve kültürün ticarileşmesine karşı bir eleştiriydi. LandArt, müze veya galerilerin sanatsal üretime ev sahipliği yapan mekan olmalarını reddetti. Aynı zamanda malzemelerin nesnelliğine odaklandı ve minimalizmin bazı kaygılarını taşıdı.
Fakat land art’ın popüler olmasında 1960’lardaki ekolojik hareketin de etkili olduğunu söyleyebiliriz. Şehirciliğin ve yaşam tercihlerinin reddi olan landart, aynı zamanda insanlığın evi olarak Dünya Gezegeni’ne yönelik ütopik ve ruhsal özlemleri benimsiyordu.
Arazi sanatının temel unsuru genellikle anıtsallığı ve mekana özgü bir bağlamdaki konumudur. Ancak yine de uygulama ve nihai sonuçların planlanması ve fotoğraf dokümantasyonu genellikle bir galeride sergilenir. Bu açıdan baktığımızda kavramsal sanatla da ilişkilidir.
Arazi sanatında her yapının kesin anlamı ince ayrıntılarla değişebilir. Fakat bu yeni görsel sanat türünün altında yatan amaç, çevremize karşı duyarlılığımızı artırmaktır. Bu doğrultuda toprak, kaya ve diğer doğal malzemeler ile sanatsal görüntüler yaratmaktır.
İlginizi Çekebilir:📢Görsel Sanatlar Nedir?
Toprak Sanatı ve Landart
Toprak sanatı, land art akımının bir başka adıdır. Doğa ile etkileşime geçmek için doğal malzemeleri dış ortamlarda kullanan bir sanat üretimidir. Aynı zamanda çevre sanatı veya ekolojik sanat gibi isimlerle de bilinen bu hareket, bir sanat eserinin tanımını değiştirmiştir. Değiştirmeye ek olarak kullandığı malzemeler ile sanatın sınırlarını genişletmiştir. Esas amacı çevreyle ve doğayla doğrudan bütünleşip geleneksel sanata karşı muhalif bir tavır benimsemektir. Beton blok, silindir kum ve toprak gibi araziye özgü araçlarla icra edilmiştir. Aynı zamanda fotoğraflar, diyagramlar veya yazılı metinlerle de geçici ürünler ortaya konmuştur.
Land Art Sanatçıları
Land art sanatı, 1960’larda Amerika’da, Robert Smithson öncülüğündeki heykeltıraş ve ressamların etkisiyle ortaya çıktı. Bu akımı takip eden sanatçılar, insanın doğayla ilişkisi hakkında halkın farkındalığını artırmak istediler. Böylece manzaraya müdahale ederek bir dizi düşündürücü yapılar ortaya koydular.
Land Art sanatçılarından bahsederken Robert Smithson’ın ufuk açıcı çalışmalarını dahil etmemek olmaz. New York şehir merkezindeki Ekspresyonist ressamlardan etkilenen bir ressam olan Smithson, bu hareketin öncü ismidir.
Robert Smithson’a ek olarak Land Art akımının diğer öncü sanatçıları aşağıdaki isimlerdir:
- Nancy Holt
- Walter de Maria
- Michael Heizer
- Ana Mendieta
- Agnes Denes
- Milton Becerra
Land Art Türk Sanatçıları
ABD’de ortaya çıkan ve tüm dünyaya yayılan land art akımının Türkiye’de de temsilcileri bulunmaktadır. Mekan kompozisyonları ve yaratım gücüyle öne çıkan arazi sanatı Land Art hareketinin tanınmış Türk sanatçıları aşağıdaki isimlerden oluşur:
- Mehmet Ali Uysal
- Yücel Dönmez
- Varol Topaç
- Ayşe Erkmen
- Mehmet Kavukçu
- Cengiz Tekin
- Elçin Ekici
- Mustafa Duyuler
Land Art Çalışması
Bir landart çalışması, anıtsal yapılarla sanatı galeri bağlamından çıkarmayı amaçlar. Çağdaş sanattaki heykelsi biçim kavramını değiştirir. Bazı land art sanatçıları doğası gereği provokatör olup özellikle dualite ve entropiye hayrandır. Göreceli ve mutlak arasındaki ilişkiyi keşfeden land art sanatçıları, çalışmalarında bir dizi tekrar oluşturmak için geometrik formlar kullandı. Başlangıçta bir ressam olarak eğitim gören sanatçı, Minimal Sanat, Kavramsal Sanat ve Arazi Sanatının kesiştiği bir sanat pratiği ile eserler inşa eden landart sanatçıları Dadaizm, Süprematizm ve Konstrüktivizm gibi akımlardan etkilenmişlerdir.
Land Art Örnekleri
- Michael Heizer – Double Negative 1969
Michael Heizer, bu çalışmasında minimalizm ve kavramsal sanat unsurlarını birleştirdi. Dinamit kullanarak yeryüzünde 30 x 50 fit genişliğinde bir boşluk yarattı. Vadinin iki yakası arasındaki negatif boşluğa dikkat çekti. Sanatçının bu eseri, çevre üzerindeki insan etkisinin altını çizdi.
- Nancy Holt – Sun Tunnels (1976)
Doğayı aracı olarak kullanan Nancy Holt, bu eseri ile doğal dünyayı nasıl gördüğümüzü yeniden anlattı. Sanatın geleneksel tanımına meydan okuyan Sun Tunnels, Utah çölünün ortasına özenle yerleştirilmiş dört beton silindirden oluşuyor. Nancy Holt, bu çalışmada endüstriyel bir malzeme beton silindir kullanmıştır.
- Robert Smithson Spiral Jetty (1970)
Robert Smithson’un Spiral Jetty eseri, bir hafriyat heykelidir. Büyük Tuz Gölü’nün kuzeydoğu kıyısında tamamen çamur, tuz kristalleri ve bazalt kayalardan inşa edilmiştir. Çalışma, gölün kıyısından çıkıntı yapan 460 metre uzunluğunda saat yönünün tersine bir bobin oluşturur. 6.650 ton kaya ve toprağı göle çekmek için çok sayıda ağır inşaat makinesinin inşası 6 gün sürmüştür.
Land Art akımının diğer örneklerini ise aşağıdaki gibi belirtebiliriz:
- Walter de Maria, The Lightning Field (1977)
- Marinus Boezem, The Green Cathedral (1987)
- Andrew Rogers, Bunjil Geoglyph (2006)
- Marinus Boezem, The Green Cathedral (1987)
Land Art Çizimi
Birçok sanatçı, uzak veya ulaşılması zor yerlerdeki devasa, iddialı ölçekli heykellere atıfta bulundu. Bazıları ise öncelikle fotoğraflar, diyagramlar veya yazılı metinler aracılığıyla var olan oldukça geçici işler yaptılar. Sanatçılar, çizimlerinde genel olarak anıtsal kazıları ve inşaatları kullanırlar. İnsanlıktan daha uzun süre dayanabilecek aynı zamanda korku uyandıran eserler inşa etmek için ölçekleri analiz ederler. Landart çalışmaları, bir zemin üzerine kazılmış bir dizi geometrik şekilli delikten oluşur. Kaya, kum veya beton gibi malzemeler ile anıtsal toprak işleri ve dünya arasında bağlantı kurmak amaçlanır.
İlginizi Çekebilir:📢Natürmort Resim Özellikleri
Land Art Metaverse
Landart sanatı, geçmişteki izlerini günümüzde daha farklı bir boyuta taşıyacak gibi görünüyor. Çünkü artık metaverse var ve sanatçılar landart çalışmalarının dijital bir kopyasını sanal dünyada oluşturabilirler.
Metaverse kurgusu, 8 bitlik retro grafik stili olan pixel sanatını ve land art sanatını yeni bir düzlemde buluşturdu. Bu nedenle landart sanatının metaverse evreninde daha da fazla heyecan uyandıracağını söyleyebiliriz.
Blok zincirindeki piksel sanatı, arazi sanatında NFT’lere yeni bir kullanım açabilir. Böylece NFT’ler landart (arazi sanatı) ürünlerini daha da orijinal ve benzersiz bir hale getirebilir. Metaverse ile arazi sanatının birleşiminden ne gibi örneklerin ortaya çıkacağını aşağıdaki gibi belirtebiliriz:
- Sanatçılara eserlerini satmaları için sunulan yeni bir kurgu-evren
- Koleksiyonerler için yeni bir yatırım aracı
- Sanal film setleri ve sanal prodüksiyonlar
- Gayrimenkul danışmanları için sanal bir ticari ortam
