Moratoryum Nedir Neden İlan Edilir?

Bu yazıda son zamanlarda cevabı merak edilen moratoryum nedir sorusunu ele aldık. Haftalık Günlük sitesinde moratoryum kavramını farklı açılardan incelemeye başlayalım. Borçlu kişinin bir şirketin veya bir devletin borcunu ödeyememesi duruma gelmesine moratoryum denir. Moratoryumda borcu olan taraf, alacaklısına daha farklı bir ödeme planı önerisi sunar. Moratoryumlar genellikle geçici mali zorlukların üstesinden gelmek için uygulanır. Örneğin, bütçe limitini aşan bir firma, gelecek mali yılın başlangıç tarihine kadar yeni işe alımlar için moratoryum uygulayabilir.

• Hukuki işlemlerde, iflas işlemleri sırasında alacak tahsili gibi bir faaliyete moratoryum uygulanabilir.
• İflas hukukunda, bir moratoryum, alacaklılardan borç tahsilatında yasal olarak zorunludur.

Çoğu zaman, moratoryumlar kısa vadeli mali sıkıntıları hafifletmeyi veya ilgili sorunları çözmek için zaman sağlamayı amaçlar.

Moratoryum Nedir? Ne Anlama Gelir?

Moratoryum, genellikle normal finansal rutini bozulan işletmelerin veya hükumetlerin kısa vadeli krize verdikleri bir yanıttır. Örneğin, deprem veya sel gibi bir doğal afetin ardından hükumetler finansal faaliyetler için moratoryum verebilirler. Zor durum geçtikten sonra moratoryumun ilanı kaldırılır ve işler eski rutinine döner. Özetle borçlunun borcunu ödeyemeyecek duruma gelmesi anlamına gelir fakat bu süreç yasayla güvence altına alınır.

Moratoryum Neden İlan Edilir?

İşletmeler veya devletler herhangi bir nedenden dolayı borcunu ödemekte zorlandıkları zaman moratoryum ilan edebilirler. Örneğin deprem sel gibi doğal afetlerden dolayı zor duruma düşen devlet veya şirketler bu sürece başvurabilirler. Özellikle koronavirüs pandemisi sonrası ortaya çıkan ekonomik kriz de moratoryumun nedenlerinden biri olarak karşımıza çıkar.

Gereksiz harcamaları azaltmak için kurgulanan moratoryumlar, bir şirketin borçlarını geri ödeme niyetini engellemez. Moratoryumlar bunun yerine, finansal zararı hafifletmek veya borç yükümlülüklerinde temerrüde düşmekten kaçınmak için alınırlar. Gönüllü moratoryum ise harcamaları şirket gelirleriyle uyumlu hale getirmek için bir araçtır.

Bir şirket finansal zorluklar yaşıyorsa, maliyetleri düşürmek için belirli operasyonel uygulamalara moratoryum koyabilir. İşletme işe alımları durdurabilir, harcamaları sınırlayabilir veya şirket seyahatlerini ve zorunlu olmayan eğitimleri kısıtlayabilir.

İflas hukukunda, moratoryum, bir kişiden borç tahsil etme hakkı konusunda legal olarak bağlayıcı bir boşluktur. Bu zaman aşımı süresi borçluyu korurken, bir kurtarma planı üzerinde anlaşılır ve uygulamaya konulur. Bu tür moratoryum, borçlunun ödenmemiş borçlarının ödemelerini yeniden yapılandırmaya çalıştığı iflas başvurularının örneğidir.

Moratoryum İlan Edilirse Ne Olur?

• Borçlunun borcu silinmez yeniden yapılandırmaya girer.
• Borçların ödeneceği süre en baştan belirlenir ve faiz oranları da değişir.
• Moratoryumun amacı borçlunun maddi problemlerini hafifletmesine yardımcı olmaktır. Borçlu böylece ödeyemediği borcunu moratoryum süreci ile ödeyebilir.

Standart kredi uygulamasında, krediyi aldığınız anda geri ödersiniz. Fakat bir moratoryum süreci bu geri ödemeyi geciktirir. Borçluya krediyi sabit aylık ödemeler (EMI’ler) yoluyla geri ödemeye başlamadan önce ödemesiz bir süre tanır.

İlginizi Çekebilir:📢Stagflasyon Nedir?

Moratoryum Dönemi Nedir?

Moratoryum süresi, kredi süresi boyunca borçlunun herhangi bir geri ödeme yapması gerekmediği zamandır. EMI’lerin geri ödemesinin devam edeceği bir bekleme süresidir. Normalde geri ödeme, kredinin ödenmesinden sonra başlar ve ödemelerin her ay yapılması gerekir. Ancak moratoryum süresi nedeniyle ödeme bir süre sonra başlar.

Eğitim kredileri bu özelliği sağlar. Bunun nedeni, eğitim kredilerinin öğrenciler tarafından kazanmaya başladıktan sonra geri ödenmesidir. Eğitimlerini tamamlamaları ile bir işe girmeleri arasında bir zaman gecikmesi olabilir. Bu nedenle moratoryum süresi için bir hüküm sağlanmıştır.

Moratoryum Süresi İçinde Kredi Ödemenin Faydaları

Bir müşterinin likiditesi varsa, bir moratoryumu tercih etmemelidir. Moratoryum döneminde bile kredi tutarına faiz gelmeye devam ettiği için kredi tutarının geri ödenmesi tavsiye edilir. Geri ödeme, faiz maliyetini düşürmeye yardımcı olur.

Moratoryum Örnekleri

2016’da Porto Riko valisi, Hükümet Kalkınma Bankası’ndan fon çekilmesini sınırlamak için bir emir yayınladı. Bu acil moratoryum, bankanın likidite risklerini azaltmak için banka anaparası veya faiz ödemeleriyle ilgili olmayan para çekme işlemlerine bir duraklama getirdi.

Gönüllü moratoryumda, sigorta şirketleri bir doğal afet esnasında belirli alanlardaki mülkler için yeni poliçeler yazma hususunda moratoryumlar yayınlarlar. Bu tür moratoryumlar, dosyalanmış hak taleplerinin ihtimali yüksek olduğunda kayıpların azalmasını sağlayabilir. Örneğin, 2011 yılının Şubat ayında MetLife, bir orman yangını salgını sebebiyle bazı Teksas eyaletlerinde yeni tedbirler için bir moratoryum yayınlamıştır.

Yunanistan Moratoryum

2010 yılında ekonomik krizle uğraşana Yunanistan da moratoryum ilan eden ülkeler arasındadır. IMF ve AB ile yaptığı anlaşma ile borçlarının bir kısmını erteleyen Yunanistan, bu hamle ile dar boğazdan çıkmayı hedeflemiştir. Fakat bu süreçte Yunanistan’ın içinde bulunduğu durum zımni (üstü kapalı/dolaylı) bir moratoryum olarak adlandırılmaktadır. Yani, Yunanistan moratoryumun adını söylemeden moratoryum ilan etmiştir. Borçlu olduğu ülkelerde Yunanistan’ın bu teklifini kabul etmişlerdir.

İlginizi Çekebilir:📢Dolarizasyon Nedenleri ve Etkileri

Moratoryum İlan Eden Ülkeler

Yakın geçmişte moratoryum sürecine girdiğini açıklayan ülkeler arasında Peru, Pakistan, Brezilya, Meksika, Rusya ve Arjantin bulunmaktadır. 2008 yılında Ekvador Devlet Başkanı Correa, dış borç geri ödemelerine ilişkin bir moratoryum ilan etti. O dönemde yükümlülükleri ahlaksız ve gayrimeşru olarak nitelendirdi.

Türkiye Hiç Moratoryum İlan Etti Mi?

Türkiye Cumhuriyeti, daha önce ilk kez 1958 yılında moratoryum ilan ettiğini duyurmuştur. Adnan Menderes Hükümeti, borçların ödenememesi nedeniyle moratoryuma gitme kararı almıştır. Türkiye’nin ilk defa moratoryum ilan ettiği bu tarih, aynı zamanda Türkiye’nin ilk kez IMF ile işbirliğine gittiği tarihtir. Bu dönem ayrıca devalüasyon hareketinin de görüldüğü bir süreç olarak kayıtlara geçmiştir.

Devletin İflasını İlan Etmesi Ne Demek?

Bir ülke borçlarını ödeyemiyorsa ve memurlarına maaş veremiyorsa teknik olarak iflas etmiş demektir. Fakat ülkelerin iflas etmesi günümüzde tamamen batma anlamına gelmiyor. Örneğin moratoryum veya uluslar arası yardım fonu yardımı vb. çözümlerle ülkeler iflastan kurtulabilirler. Dolayısıyla günümüzde borçları yüzünden devletlerin batması pek de görülmemektedir.

Türkiye Moratoryum İlan Eder Mi?

Ekonomik açıdan zorlu günler geçiren her devletin moratoryum ilan etme ihtimali vardır. Koronavirüs pandemisi sonrası birçok ülke gibi Türkiye de enflasyonist sıkıntılar içerisine girmiştir. Ancak Türkiye’nin moratoryum ilan etmesi gibi bir ihtimalin söz konusu olmadığını söyleyebiliriz.

İlk Moratoryum Ne Zaman?

Türkiye Cumhuriyeti’nde ilk ve tek moratoryum 1958 yılında Demokrat Parti iktidarında yaşanmıştır. Osmanlı Devleti’inde de sadece bir kere moratoryum ilan edilmiştir. Kırım Savaşı yüzünden borçlandığı için yeni kaynak arayışında olan II. Abdülhamid, 1875 yılında moratoryum ilan ederek borçlarını ödeyemeyeceklerini açıklamıştır.

Moratoryum Kişilik Nedir?

Ekonomik bir tabir olan moratoryumun psikolojide de karşılığı vardır. Moratoryum kişilik, bir bireyin bireysel ve toplumsal açıdan yaşadığı problemleri ifade eder. Birey, toplumsal çevresinin boyunduruğu altına girmiştir ve ben olma sürecinde sorun yaşamaktadır. Dolayısıyla çevresi ve kendi istekleri arasında derin bir bunalım süreci içindedir. Sürekli kararsızlık yaşayan birey, vurdumduymaz ve gamsız bir kişiliğe dönüşür. Moratoryum kişilik belirtilerini, aynı zamanda sonrasızlık sendromuna da benzetebiliriz.

Psikolog Erik Erikson, moratoryum kişilik kuramını katkı yapan önemli isimlerden biridir. Erikson, bireyin mutlu olduğu kimliği bulmadan önce çeşitli toplumsal kimlikleri ve rolleri denediğini ileri sürmüştür. Kişinin kendi öz kimliğini bulmadan önce kurallarını benimsediği farklı kimlikleri deneme sürecini moratoryum olarak adlandırmıştır.