Moren, bir buzulla birlikte taşınan ve buzul eridiğinde geride kalan büyük bir kaya ve kir kütlesidir. Devasa büz kütleleri olan morenler, aynı zamanda buzultaş adıyla da bilinir. Morenler, doğrudan bir buzul tarafından ortaya çıkan veya buzul tarafından yukarı itilen belirgin sırtlar veya enkaz yığınlarıdır.
İçindekiler
Moren, çukur ve tepeleri tanımlamak için kullanılır. Çukur ve tepe gibi yer şekillerinin jeolojideki karşılıklarından biridir. Moren teriminin kullanım amacı, yer şekillerinin oluşumunda belirli nedensel kökenleri açıklamak içindir.
Moren terimi, gevşek kayaların
ile oluşan yer şekillerini tanımlar. Bunun yanı sıra buz kütlelerinin erimesiyle oluşan çok çeşitli yer şekillerini tanımlamak için kullanılır.
Moren nasıl oluşur sorusuna kısaca şu cevabı verebiliriz: İki buzulun birleşmesiyle birlikte yan yana duran vadi kenarlarındaki döküntüler birleşir. Birleşmenin etkisiyle taşınan maddeler buzulların üzerinde toplanır. Buzul tabakası eriyip yumuşadıkça veya geri çekildikçe maddeler birikir ve vadi tabanında bir zemin/bölge oluşur. Morenlerin oluşumunu bu şekilde özetleyebiliriz.
Morenler, buzul buzu (buz kütleleri) tarafından biriken gevşek tortu ve kaya döküntülerinden oluşur. Ayrıca, bu tür bir malzeme buzul kenarında mevcutsa, bir buzul ilerlemesi sırasında diğer buzullarla birleşir. Ek olarak buzul hareketi ile deforme olabilir ve eğim, akarsu, göl ve deniz tortullarını da içerebilir. Dolayısıyla morenlerin oluşumunda ortaya çıkan dış kuvvetin buzullar olduğunu söyleyebiliriz.
İlginizi Çekebilir:📢Hörgüç Kaya Nedir?
Morenler büyüklük ve şekil bakımından son derece çeşitlidir. Buna göre farklı yüzeylerde oluşma potansiyeline sahiptirler. Moren toprakların görüldüğü yerleri aşağıdaki gibi belirtebiliriz:
Buzul aşındırma ve biriktirme kuvvetiyle oluşan morenleri, genellikle buzul bölgelerinde görürüz. Aynı zamanda yüksek dağlık bölgelerde de karşımıza çıkan morenler, verimli bir toprak çeşidine ev sahipliği yapar. Aşağıdaki bölgeler, buzulların en yaygın olduğu bölgeler arasındadır:
Moren, hareketli bir buzulun geride bıraktığı malzemeden oluşan kütleleri tanımlayan bir terimdir. Buzul kütlelerinin taşıdığı bu malzeme genellikle toprak ve kayadır. Nasıl ki nehirler, delta oluşturmak üzere biriken her türlü toprak parçası ve alüvyon taşıyorsa buzullar da morenleri oluşturmak üzere biriken her türlü toprak ve kaya parçasını taşır.
Moren depoları/yatakları, buzulun oluşum kuvvetini aldığı yerdir. Buzulların yamaçlardan ya da araziden kopardığı parçalardan oluşur. Bu parçalar arasında irili ufaklı çakıl, kum, kaya vb. malzemeler vardır. Moren depoları, geçmişteki toprak özelliklerini ve yeryüzü şekillerinin kökensel nedenlerini anlamak için iyi bir kaynaktır. Örneğin uç morenler bir buzul ilerlemesinin maksimum kapsamı hakkında fikir verirler. Dolayısıyla bu hareketler, şimdi küçülen veya tamamen yok olan eski buzulların ve buz tabakalarını yeniden tanımlamak için kullanılır.
Jeolojide buzul toprağına moren denir. Buzul toprağı, doğrudan buzulların etkisiyle biriktirilen ve tabakalaşma göstermeyen arazi bölgelerinden oluşur. Buzul bölgelerinde ve dağların zirve yerlerinde bulunan morenler, genelde verimli toprak alanlarıdır.
İlginizi Çekebilir:📢Coğrafyada Drumlin Nedir?
Morenler, Türkiye coğrafyasına yabancı olan yer şekilleridir. Çünkü morenlerin oluştuğu yerler yüksek dağların zirveleri ve buzul alanlarıdır. Bu nedenle Türkiye’de moren örneklerini sık sık göremeyiz.
Ülkemizde nadir görünen morenlerden biri Şergölü morenidir. Bu moreni Munzur Dağları doğusunda yer alan Şergölü-Merk yaylası havzasında görmek mümkündür.
Haftalık Günlük sitemizde morenler hakkında bilgi verdik. Moren dışındaki diğer coğrafya konuları için Coğrafya menüsüne göz atabilirsiniz.
Uzun bir günün ardından kasvetli ve sönük bir atmosferde eve dönmekten yoruldunuz mu? Keşke sadece güzel görünmekle kalmayıp aynı zamanda…
Kedilerin insanları nasıl gördüğüne dair tam olarak bir kesin bilgiye sahip değiliz. Çünkü kedilerin duyu algıları ve zihinsel süreçleri tam…
Kedilerin bıyıkları ne işe yarar sorusuna geçmeden önce bu sevimli bıyıkları biraz tanıyalım. Diğer kıllar gibi kıl köklerinden çıksalar da…
Mizofoni, belirli seslere (örneğin yemek yeme sesi, burun çekme sesi, çatalın tabağa çarpması gibi) aşırı duyarlılık gösterme ve bu seslere…
Belirli seslere karşı aşırı hassasiyetiniz varsa (örneğin ağız şapırdatması, saatin tik takları veya floresan ışığın uğultusu gibi), mizofoni olarak bilinen…
Bahar dalı çiçeği, kırmızı ve pembe renkleri ile dikkat çeken gösterişli bir çalıdır. Orijinal adı Chaenomeles japonica, Rosaceae familyasına bağlı…
This website uses cookies.