Uzun süren kuru bir havanın ardından yağmurun yarattığı kokuyu çekici yapan şeyi nasıl açıklayabiliriz Bakteriler, bitkiler bazen de yıkıcı bir yıldırım, yağmur yağarken burnumuza gelen hoş kokunun mimarı olabilir. İşte temiz hava ve ıslak toprak kokusunun bileşimi olan petrikor karşınızda…
İçindekiler
Yağmur Sonrası Toprak Kokusu İsmi: Petrikor Ne Demek?
Yağmur yağarken ya da yağmurdan sonra yayılan o pastoral kokunun adını merak ediyor musunuz? İşte bu kokunun adı petrikor’dur. Kokunun kalıcı çekiciliği burnumuza hoş gelir fakat bu koku sadece bizim ilgimizi çekmez. Bilim insanları hatta parfüm şirketleri de bu kokuyu uzun süredir takip etmektedir.
Yağmurun kuru zemine düşmesiyle yayılan bu koku, 1960’lı yıllarda petrikor ismini almıştır. Isabel Bear ve RG Thomas isimli kimyacılar, bu kokuya ismini veren kişilerdir. Peki, petrikor kokusu nasıl oluşur ve temiz bir doğa havası yaratmasının ardındaki neden nedir? Yağmur damlalarının zemine düşmesiyle açığa çıkan bu ferah kokunun nedeni bakterilerdir.
Bilim insanı Mark Buttner’e göre bu yaratıklar toprakta bol miktarda bulunmaktadır. Buttner, bir röportajında konuyla ilgili şunu belirtiyor: Yerden yayılan ve burnumuza kadar gelen bu koku, aslında bir bakterinin ürettiği moleküldür.
Yağmurdan Sonraki Toprak Kokusu Ne Demek?
Petrikor sözcüğü Greek dilinde taş/kaya veya iltihap anlamına karşılık gelmektedir. Bazı kaynaklar bu terimin tanrıların damarlarından akan sıvı anlamına geldiğini de söyler.
Toprak Kokusu Nasıl Oluşur?
Petrikorun açığa çıkmasına neden olan molekülün adı geosmin’dir. Geosmin isimli molekülü streptomyces isimli bir bakteri çevreye salar. Bu bakteriler en sağlıklı topraklarda yaşarlar ve uzmanların antibiyotik yaparken kullandıkları bileşenlerden biridir. Yağmur damlaları zemine çarptığında geosminler havaya salınırlar. Dolayısıyla petrikorun açığa çıkmasında temel faktör streptomyces isimli bir bakterinin saldığı geosmin molekülüdür.
Petrikor kokusunu bulan Isabel Bear ve RG Thomas, bu kokuyu ilk olarak Hint eyaleti Uttar Pradesh’ta keşfettiklerini açıkladılar. İkili araştırmacının bu keşfi 1960’lı yıllara denk geliyordu ve petrikor o zamanlar Hindistan’da ticari amaçla satılıyordu.
✔️İlginizi Çekebilir:📢Buğday Çimi Rehberi
Petrikor Kokulu Parfüm
Günümüzde ise geosminden yapılan parfümler, son derece yaygın halde. MB Parfum markasının sahibi ve araştırmacı Marina Bargenilla, geosminin oldukça güçlü bir ürün madde olduğunu söylüyor: Geosmin, somut bir kokuya sahip ve hem bir ilk hem de çok ilkel… Marina Bargenilla’ya göre binlerce kez parçalasanız ve cansızlaştırsanız bile bu kokuyu yine de ayırt edebiliriz. Bu yüzden geosminin insanları çeken sihirli bir etkisi olduğunu ifade etmek mümkün.
Aalborg Üniversitesi’nden Prof. Jeppe Lund Nielsen, petrikorun insanlar için zararlı olmadığını kabul etse de şu uyarıda bulunuyor: Araştırmalara göre petrikoru insanlar için olumsuz bir şeyle ilişkilendiriyoruz. Ayrıca bu kokuyu neden sevdiğimizi de henüz bilemiyoruz.
Yağmur Kokusu Nereden Gelir? Petrikor Nedir?
Prof Nielsen’e göre araştırmalar, geosmin’in birçok bitkide koku kaynağı olan terpenlerle ilişkili olabileceğini de gösteriyor. Royal Botanic Gardens araştırma uzmanı Philip Stevenson ise yağmurun bu kokuları ortaya çıkarabileceğini söylüyor. Hoş kokulu bitki kimyasalları genellikle terpenlerin yaprak tüylerinde üretilir. Philip Stevenson’a göre yağmur bunlara zarar vererek bileşikleri serbest bırakabilir. Stevenson, aynı zamanda yağmurun kuru bitki özlerini kırma ihtimali üzerinde duruyor. Kuru otları ezdiğimizde olduğu gibi yağmur da bitkilerdeki kimyasal sıvıları açığa çıkarabilir.
Petrikor Kokusu Ne Demek?
Stevenson’a göre ortaya çıkan petrikor kokusunun kurak dönemlerde bitki metabolizmasının yavaşladığından kaynaklı olabilir. Çünkü kuraklık sonrası yağışlar yeni bir başlangıçtır ve bitkilerin hoş bir koku salmasına neden olur.
Araştırmacılar petrikor kokusunun ortaya çıkmasında şimşeklerin neden olduğu ozonun kokusunu yaratan fırtınaların da rolü olduğunu söylüyor. Mississippi Üniversitesi öğretim görevlisi Maribeth Stolzenburg bu durumu şöyle açıklıyor: Yıldırımlar, fırtına ve özellikle yağmur hava kalitesini iyileştirir. Yağmur yağdığında toz, aerosoller ve diğer parçacıklar havayı temizlediği için petrikorun açığa çıktığına tanık oluruz.
