Karst alanı olarak adlandırılan polye, kayaların çözünmesi ile meydana gelen geniş düzlüklerdir. Yüksek dağlar arasında yer alır ve karstik jeolojik bölgelerde görülür. Coğrafi terim olarak polje, Slav kökenli bir kelimedir ve Slav dillerinde alan anlamına gelir. Bir karstik ova veya karst ovası terimini ifade etmek için de kullanılır. Polje yazın verimli tarlalar, kışın şiddetli yağmur durumunda geçici bir göldür.
Coğrafyada Polye Ne Demek?
Polye, karstik kireçtaşı içinde yer alan geniş ve düz tabanlı bir çöküntü demektir. Halk dilinde polje terimi, aşırı büyümüş veya ekili olan düz tabanlı arazileri belirtir. Uzun ekseni ana yapısal eğilimlere paralel olarak gelişen poljeler, onlarca kilometre uzunluğa erişebilirler. Bu alanların içinde yüzeysel birikintiler zemin boyunca birikme eğilimindedir. Drenaj, yüzey su yolları (açık bir polye olarak) veya yutma delikleri (kapalı bir polye olarak) veya ponörler olabilir. Kar sularının kireçtaşını eritmesiyle oluşan ponörler, genellikle, tüm taşkın akışlarını iletemezler. Bu nedenle birçok polye yağışlı mevsim gölleri haline gelir.
Polye Nasıl Oluşur?
Bazı polyelerin yapısı jeolojik yapıya bağlıdır, bazıları ise tamamen yanal çözünme ve düzlemleşmenin sonucudur. Polyelerin gelişimini karst drenajındaki herhangi bir tıkanıklık destekler. Dolin ve uvala gibi erime çukurlarının birleşmesiyle oluşan polye, yüzlerce kilometrelik geniş alanlara yayılabilen kapalı havzaların düz tabanlı arazilerini kapsar. Bir polyenin düz zemini kireçtaşından, çözünmeyen bir oluşumdan veya topraktan meydana gelebilir. Bir polje tipik olarak taşmalar, estaveller, yutak delikleri ve kaybolan nehirler gibi karmaşık hidrojeolojik özellikler barındırır. Bazı polyeler, yağışlı kışlar ve ilkbahar mevsimlerinde kenarlarda izvor veya vrelo denilen su kütlelerinin belirmesi nedeniyle sular altında kalır. Su, ponor denilen kuyulardan kaybolur.
İlginizi Çekebilir:📢Karstik Göller Nasıl Oluşur?
Polyeler Nerede Görülür?
Çoğunlukla subtropikal ve tropikal enlemlerde dağılırlar ancak bazıları ılıman veya nadiren kuzey bölgelerinde de görülürler. Genellikle terra rossa adı verilen kalın tortularla kaplıdırlar ve yoğun olarak tarımsal amaçlarla kullanılırlar. Karadağ, Sırbistan ve Kuzey Makedonya gibi ülkelerde görülürler. Türkiye’de ise en önemli polyeler aşağıdaki gibidir:
- Kestel Ovası
- Muğla Ovası
- Bozova
- Elmalı Polyesi
Bu ovalar aynı zamanda polye ovaları olarak bilinirler. Tarıma elverişli olan polye ovaları, mahsul üretimi veya hayvancılık faaliyetleri gibi amaçlarla kullanılabilirler. Bu arada yaklaşık 200 kilometrekarelik bir alana yayılan Elmalı Polyesi, Türkiye’nin en büyük polye ovasıdır.
Polye Aşınım Mı Birikim Mi?
Karstik aşınım şekli olan polje, düz bir zemine ve dik duvarlara sahip uzun havzadır. Birkaç düdenin birleşmesiyle oluşur. Havzalar genellikle 250 kilometrekarelik bir alanı kaplar ve kaybolan akıntıları açığa çıkarması mümkündür. Bu tür havzaların çoğunun yüksekliği 50 ila 100 m arasında değişen dik çevre duvarları vardır ve bu da kör vadi adının doğmasına neden olur.
İlginizi Çekebilir:📢Ova Nedir Coğrafya
Polyeler Hangi Kayaçlardan Oluşur?
Bir polyenin düz zemini karakteristik olarak kireçtaşı çözeltisi kalıntılarından oluşan bir toprakla kaplıdır. Bu alanlar, bir karst bölgesindeki kaya çorak arazinin tek ekilebilir bölümünü oluşturabilir.
Polye Hangi Dış Kuvvet?
Akarsu ve rüzgar gibi dış kuvvetlerin etkisiyle oluşan polyeler, karstik yapılı alanlardır. Oluşumunda aşınım şekillerinin etkili olduğu polyelerin erime çökelme ve genişleme aksiyonları da etkili olmuştur.
Bu yazıda coğrafi oluşum polyeler hakkında bilgiler verdir. Buna ek olarak daha farklı coğrafya konum anlatımları için Coğrafya Ders Konuları menümüze tıklayın.
