Stenografi, kendine has bir fonetiği olan özel bir yazı yazma şeklidir. Şifreli bir yazı yazma yöntemi olan Stenografi, bilgiyi gizlemek için yüzyıllar boyunca bilimsel bir metot temel alınarak kullanılmıştır. Bu bakımdan bilgi gizleme bilimi olarak da bilinir.
İçindekiler
Stenografi Nedir?
Stenografi, Yunanca’dan türemiş bir kelimedir. Stenos ve Graphein kelimelerinin birleşimi ile oluşmuştur. Bu kelimeler Dar ve Yazmak anlamına gelir. Stenografi sistemi ile yazılan metinlere baktığımızda yazıların küçük ve/veya birbirine yakın olduklarını görürüz. Stenografinin amacı, temel olarak bir konuşmayı hızlı bir şekilde not etmektir. Çeşitli kısaltma ya da semboller kullanılarak söylenen sözleri kısa yoldan yazıya aktarmak (not etmek) için ortaya çıkan sistematik bir ifade biçimidir.
Stenografi yazım dilini hızlı hale getiren temel özelliği, harfler yerine sembol ve kısaltmalara dayalı olmasıdır. Bu nedenle stenografi tekniği ile yazı yazan kişiler, kısa sürede daha hızlı ve daha fazla sayıda kelimeyi not alabilir.
Uzun bir süredir bir yazım dili olarak kullanılan stenografinin günümüzde etkisini yitirdiğini söyleyebiliriz. Çünkü ses ve kayıt teknolojileri, bu yazım tekniğine olan ihtiyacı büyük oranda ortadan kaldırmıştır.
Stenografinin Özellikleri
Başarılı bir stenografi tekniği, her şeyden önce basit ve akıcı bir şekilde yazı yazma imkanı vermelidir. Simge ve sembollerin birbiriyle uyumlu olmasının yanı sıra bu teknikte köşeli şekillerin azlığı da göze çarpmaktadır. Bu yazım ve ifade biçiminde her sembol, farklı bir karşılığa denk gelir. Bu bakımdan kolay okunabilmesi için farklı harflere denk gelen geometrik şekiller kullanılabilir. Buna ek olarak her sembol, aynı harfe denk gelecek şekilde de yazılabilir.
Kısaltma veya sembollerin anlam bütünlüğüne uygun bir şekilde sıralanması gerekmektedir. Bu bakımdan simgeler, önüne ya da sonuna getirilen ekler ve çeşitli işaretlerle mantıklı bir şekilde desteklenmelidir.
✅İlginizi Çekebilir:📢Piktogram Nedir?
Stenografinin Kökeni
Stenografinin ilk örneklerine milattan önce 1. yüzyılda rastlarız. Bu yazım dili, Marcus Tullius Tiro isimli Romalı bir köle tarafından icat edildiği bilinmektedir. (Marcus Tullius Tiro, Romalı bürokrat ve hatip Cicero’nun azatlı kölesiydi. Daha sonra Cicero’nun özel sekreteri olarak görev yaptığı söylenir)
Marcus Tullius Tiro tarafından icat edilen bu dil, ilk başta dönemin alfabesinde kullanılan harflerin kısaltmasıydı. Bir süre sonra metinlerin içine çeşitli simge ve/veya semboller dahil oldu. Bu simgeler zamanla harflerin başına ya da sonuna gelen ekler için kullanılmaya başlandı. Böylece Tiro tarafından geliştirilen bu yazım dili, günümüzdeki stenografi tekniğine benzer bir hal aldı.
İlk kez Marcus Tullius Tiro tarafından kullanıldığı için bu özel alfabe Tiro işaretleri ismiyle tüm dünyanın ilgi odağı oldu. Ancak 10. yüzyıla doğru Tiro işaretlerinin kullanımı oldukça azaldı. Nedeni ise ortaçağdaki yazıcıların ve kayıt tutucularının bu tekniği bilmemesiydi.
Modern Stenografi
Günümüzde kullanılan stenografi tekniği ilk kez 17. yüzyılda ortaya çıktı. Parlamentonun siyasi hayata girmesi ve/veya meclis oturumlarının artması stenografinin yaygınlaşmasına neden oldu.
Modern stenografinin yaratıcısı 1575-1625 yılları arasında yaşan John Willis isimli bir din adamıdır. Aynı zamanda stenografi terimini ilk kez kullanan isim de John Willis’tir. Bu yazım dilini klasik bir yazıdan uzaklaştıran İngiliz papaz John Willis, stenografiye farklı geometrik şekilleri kazandırmıştır.
✅İlginizi Çekebilir:📢Gravür Nedir?
Modern stenografiye ikinci büyük katkıyı ise Samuel Taylor yapmıştır. Samuel Taylor, 1786 yılında İngiltere’de Taylor Shortland isimli bir makale yayınlayarak geometrik stenografi sistemi hakkında bilgi vermiştir. Bu makale 1792 yılında ise çeşitli dillere çevrilerek stenografinin tüm dünyaya yayılması sağlanmıştır.
Stenografinin geçirdiği evrim sonraki yıllarda da devam etti. Bir İngilizce öğretmeni olan Isaac Pitman ise günümüzde kullanılan stenografinin gelişmesine katkı yapan isimlerden bir diğeri oldu. Pitman tarafından geliştirilen fonetik ile stenografi dili sessel açıdan daha özel bir kimliğe büründü. Aynı zamanda Isaac Pitman alışılmışın dışına çıkarak stenografinin diline yeni simge ve işaretler kazandırdı.
Stenograf Nasıl Olunur?
Stenograf olmak için TBMM tarafından açılan kursta başarılı olmak gerekir. 29 yaşını aşmayan ve 4 yıllık fakülte mezunu olan adaylar ya da denkliği ÖSYM’ce belirlenen okul mezunları stenografi kursuna katılabilir. Kursu başarıyla bitirenler stenograf yardımcısı olarak mesleğe başlayabilir.
Daha farklı konular için HaftalıkGünlük blog adresimizdeki diğer içeriklere göz atabilirsiniz.
