Yardang Nedir?

Yardang, rüzgar erozyonu nedeniyle geniş ölçüde yivli ve çukurlu olan yumuşak, zayıf bir şekilde sağlamlaştırılmış kaya ve ana kaya yüzeylerinden oluşan geniş alandır. Kaya, rüzgar yönüne paralel olarak değişen sırtlar ve oluklar halinde aşınır. Bir ila birkaç metre arasında değişebilir ve oyuklar görülebilir. Yardanglar, Türkistan ve Mojave çölleri dahil olmak üzere dünyanın çeşitli çöllerinde bulunurlar.

Yardang Ne Demek?

Yardanglar, rüzgarın sert esmesi nedeniyle kaya veya toprak yüzeyinde oluşan ince, uzun sırt veya sırtlar şeklindeki doğal oluşumlardır. Bu oluşumlar genellikle kumlu çöl bölgelerinde veya volkanik tüf gibi yumuşak kayaların bulunduğu yerlerde görülürler. Rüzgarın esme yönüne göre yardanglar yassı bir şekle sahip olurlar. Yardanglar, rüzgar erozyonu sürecinde oluşurlar ve uzun yıllar boyunca devam eden rüzgar erozyonu sonucu oluşurlar.

Yardang Nasıl Oluşur?

Yardang’lar, rüzgarın yüzeydeki kum ve toprağı aşındırması ve taşıması sonucu oluşurlar. Rüzgarın yönüne bağlı olarak, kum ve toprak parçacıkları yüzeyde belirli bir yöne doğru sürekli olarak sürüklenirler ve aşındırıcı bir etki yaratır. Bu süreç, genellikle kumlu çöl bölgelerinde veya volkanik tüf gibi yumuşak kayaların bulunduğu yerlerde gerçekleşir.

Sert esen rüzgarlar, bu süreçte taşıdığı kum ve toprağı, belli bir yüksekliğe kadar yükseltir ve bu parçacıklar daha sonra bu yükseklikte çarparak çarpışır. Bu çarpışma sonucu kum ve toprak parçacıkları, daha sert bir yüzeyde yoğunlaşır ve zamanla bu sertleşmiş malzeme, rüzgar erozyonu sonucu oluşan uzun ve dar bir sırt oluşturur.

Bu süreç, zamanla daha fazla rüzgar erozyonu ve taşınan malzeme ile devam eder. Yardang’lar, genellikle uzun süreli rüzgar etkisi sonucu oluşan yüksek ve dar sırtlar haline gelir.

İlginizi Çekebilir:📢 Lös Nedir?

Yardang Türkiye’de Nerede Görülür?

Türkiye’de yardang oluşumları özellikle Kapadokya bölgesinde görülebilirler. Kapadokya, volkanik tüf kayaların yoğun olduğu bir bölgedir. Rüzgarın etkisiyle zamanla bu kayaların yüzeyinde yardanga benzer oluşumlar meydana gelmiştir.

Özellikle Göreme Vadisi, Paşabağı Vadisi ve Devrent Vadisi gibi Kapadokya’nın turistik alanlarında bu tür oluşumlar sıklıkla görülebilirler. Bu alanlarda yapılan doğa yürüyüşleri ve at gezileri sırasında da yardang’a benzer oluşumları keşfedebilirsiniz.

Yardanglar Hangi Dış Kuvvet?

Rüzgar aşındırma işlemi yoluyla rüzgar erozyonu ile oluşurlar. Yardanglar, sırtlarla ayrılmış, rüzgar yönünde uzanan daha yumuşak kayalara oyulmuş paralel oluklardır. Yarangların yönü, hakim rüzgarın yönünü gösterir. İklim değişikliğine bağlı olarak rüzgar erozyonu artarsa yardang oluşumunda değişiklikler olur. Erozyon artar ve sonuçta aşınmaya neden olur.

İlginizi Çekebilir:📢 Birikinti Konisi Nedir?

Yardang Kaya

Aslında Yardang kaya terimi, yanlış bir kullanımdır. Yardang, rüzgar erozyonu sonucu oluşan doğal bir oluşumdur ve kendisi başlı başına bir kaya değildir. Ancak, bu terim bazen, yardanga benzer oluşumlara sahip olan kayalar için kullanılırlar. Örneğin, Kapadokya’daki bazı volkanik tüf kayaları, rüzgar erozyonu sonucu yardanga benzeyen uzun ve dar sırtlara sahip olabilirler. Bu kayalar, bazen yanlışlıkla yardang kaya olarak adlandırılırlar. Yani, yardang kaya terimi tam olarak doğru bir terim değildir. Daha doğru ifade, yardanga benzer oluşuma sahip kaya veya yardang benzeri sırtlı kaya tanımıdır.