Hayat, bazen yolumuzda karanlık tünellerle dolu bir labirent gibidir. Ancak, bazen bu karanlık labirentin duvarları, sadece dışarıdaki tehlikeleri değil, içimizdeki güveni ve gerçeği de yok etmeye çalışır. Psikolojik manipülasyonun en derin ve yıkıcı türlerinden biri olan gaslighting nedir?
Gaslighting, bir bireyin başka bir kişinin zihnini sorgulamak, güvenini zayıflatmak ve genellikle kendi gerçeklerini inkar etmek için manipülatif taktikler kullandığı bir psikolojik kontrol biçimidir. Kişiyi kendi zihnindeki gerçeklikten uzaklaştırır, kendi duygularını ve deneyimlerini sorgulamasına neden olur. Dolayısıyla gaslighting, psikolojik manipülasyonun karanlık ve yıkıcı bir biçimidir.
Gaslighting, adını 1938 yılında Patrick Hamilton’ın yazdığı Gas Light isimli piyesten alır. 1800’lü yıllarda geçen bu piyeste, Jack’in eşi Bella’ya yaptığı manipülasyon anlatılır. Jack eşine haber vermeden her gün gaz lambasını yavaş yavaş kısar. Bella ise ışığın azaldığının farkına varır ve bu durumu dile getirir. Ancak Jack, öyle bir şey olmadığını hayal gördüğünü söyler. Bunun üzerine Bella’nın gerçeklik algısı bozulur ve gördüklerinden şüphe ederek akıl sağlığını yitirir. Bu oyun 1944 yılında gaslighting ismiyle de sinemaya uyarlanmıştır.
Buna da Bakınız➡️Gaslighting ile Başa Çıkma Yolları
Gaslighting İlişki Nedir?
Gaslighting, sağlıksız ilişkilerde yaygın bir istismar şeklidir. Bu, her yaştaki romantik ilişkilerde gerçekleşebilir; gençlik ilişkilerinde, yetişkinlerin ilişkilerinde ve hatta evlilikte. Ancak bir ilişkinin başlangıcında gaslighting her zaman gerçekleşmez. Bunu yapan kişi ilk önce güven inşa edebilir. Bu da gaslighting’in neden uzun süre tespit edilmeden kalabileceğinin bir nedenidir.
Araştırmalara göre, insanların gerçekliklerini manipüle etmek için cinsiyete dayalı stereotipler ve diğer eşitsizlikler kullanılır. Gaslighting, düşüncelerinizden ve duygularınızdan şüphelenmenizi amaçlayan ve tedirgin olmanıza neden olan kötü niyetli bir taktiktir. Küçük ölçekli olarak başlayabilir, sonra sahte bir gerçeklik duygusuna dönüşebilir. Gaslightingin küçük olaylarda da meydana geldiğini görebiliriz. Özellikle partnerinize güvendiğiniz bir ilişkide bir sorun olduğunu fark etmenizi zorlaştırır.
İlginizi Çekebilir➡️Love Bombing Nedir
Gashligting Örnekleri
Gaslighting, bir kişinin diğerini sık sık yanılgıya düşürmesi, onları sürekli olarak sorgulaması ve kendi hislerini geçersizleştirmesi ile kendini gösterir. Örneğin, bir kişi sürekli olarak başka bir kişiyi küçük düşürür. Sonra da “Seninle şaka yapıyordum, neden bu kadar alıngansın?” şeklinde suçlayıcı bir tavır sergiler. Bu tür davranışlar, mağdurun kendine güvenini zayıflatır ve gerçeklik algısını sarsar.
Bir kişi bu manipülasyon yöntemine başvurmak için aşağıdaki durumlardan birine başvurabilir:
- İhtiyaçlarınızı göz ardı eder.
- Bilgiyi saklar.
- Sizi incittiğini inkar eder.
- Suçu sürekli size yükler.
- Sizi sürekli eleştirir.
- Davranışlarınızı onaylamaz.
- Konuları sürekli çarpıtır.
- Sizi kendi alanına çeker.
Gashligting Yöntemleri
- Yalan Söyleme ve İnkâr Etme: Bir kişi, açıkça bir şey söylediğinde, gaslighter bunu inkâr eder veya çarpıtarak farklı bir şekilde anlatır. Örneğin, bir gaslighter, bir tartışma sırasında söylediği bir şeyi sonradan hiç söylemediğini iddia eder.
- Küçümseme ve Alay Etme: Gaslighter, kişinin duygularını küçümser veya alay eder. Örneğin, bir kişi endişe duyduğunda, gaslighter onu çok hassas veya nevrotik olarak nitelendirebilir.
- Sürekli İtiraz: Gaslighter, kişinin herhangi bir konuda ifade ettiği düşünceyi veya duyguyu sürekli olarak sorgular veya reddeder. Bu, manipülasyona uğrayan kişinin kendine güvenini zayıflatır. Örneğin, bir kişi bir konuda fikrini belirttiğinde, gaslighter “Neden her zaman bu kadar yanılıyorsun?” gibi bir ifadeyle karşılık verebilir.
- Kendi Gerçekliklerini Dayatma: Gaslighter, kişilere kendi gerçekliklerini dayatır ve onu kendi hissettikleri konusunda ikna etmeye çalışır. Örneğin, bir gaslighter, gerçekleşen bir olayın gerçekleşmediğini iddia edebilir.
- Sürekli Değişen Kurallar: Gaslighter, mağduru sürekli olarak değişen kurallarla karşı karşıya bırakır. Bu, mağdurun neyin doğru neyin yanlış olduğunu anlamasını zorlaştırır ve sürekli olarak savunmada olmasına neden olur. Örneğin, bir gaslighter, belirli bir kuralı bir gün teşvik eder, ancak bir sonraki gün bunun tam tersini söyler.
Gaslighting Cümleleri Nelerdir?
Gaslighting taktikleri, çeşitli manipülatif cümlelerle gerçekleşir. İşte gaslightingde sıkça kullanılan bazı cümleler:
- Seni delirdin mi bunlar hiç yaşanmadı.
- Seni sürekli yanlış hatırlıyorsun. Bunu daha önce konuşmuştuk.
- Neden bu kadar hassas davranıyorsun? Sadece şaka yapıyordum.
- Başka hiç kimse seninle böyle konuşmuyor. Senin gerçekten bir sorunun var.
- Senin hatan olduğunu kabul etmelisin.
- Bunu senden başkası duymadı muhtemelen yanlış hatırlıyorsun.
- Neden bu kadar paranoyaksın? Hiçbir şey yok, sadece senin zihninde.
- Senin düşüncelerin ya da hislerin gerçeklikle örtüşmüyor. Bir şeyleri yanlış anlamış olmalısın.
- Bana güvenmelisin, senin için en iyisini düşünüyorum.
Gaslighter’lar en çok yukarıdaki gibi cümleleri kullanır. Bu cümlelerin sık tekrarı mağdurun kendi gerçekliğini sorgulamasına neden olur ve psikolojik problemlerin önünü açar. Gaslighting konusu ilginizi çektiyse ghosting nedir yazısına da tıklayabilirsiniz.
