Modern tarımın en önemli araçlarından biri olan pestisitler, bitkileri zararlılardan korumak amacıyla yaygın şekilde kullanılır. Ancak bu kimyasalların faydaları kadar zararları da vardır ve bazı durumlarda endişe kaynağıdır. Pestisitler sadece tarım bölgelerini değil hem insan sağlığını hem de doğal dengeyi tehdit edebilir. Peki pestisit zararları nelerdir? Yazının devamına geçmeden pestisit nedir yazısına tıklayarak bilgi alabilirsiniz.
İçindekiler
Pestisit İnsana Zararları
Pestisitler akut etkiler adı verilen kısa vadeli sağlık sorunlarına yol açabilir. Aynı zamanda aylar ve yıllar sonra ortaya çıkan kronik zararlara da sebep olabilir. Akut sağlık zararları genel olarak aşağıdaki gibidir:
- Gözlerde batma
- Kızarıklık ve Kabarcıklar
- Körlük
- Mide bulantısı
- Baş dönmesi
- İshal
Kronik sağlık sorunları da şunlardır:
- Kanser türleri
- Doğum kusurları
- Üreme sorunları
- Bağışıklık sisteminin bozulması
- Nörolojik ve gelişimsel toksisite
Bebekler ve küçük çocuklar, pestisitin etkilerine yetişkinlere göre daha duyarlıdır. Çiftlik çalışanları ve pestisiti uygulayan profesyoneller de buna daha fazla maruz kaldıkları için pestisitten daha çok zarar görebilirler. Pestisitler, uzun ve kısa vadede öldürücü olabilen kimyasallardır. Dozu ve maruz kalma süresi artarsa ölümcül bir virüs veya bakteri olarak insan sağlığına dönüşü olmayan bir zarar verebilir.
Pestisitin İnsan Sağlığına Akut Etkileri
Pestisitin en önemli akut etkileri arasında burun, boğaz ve ciltte yanma, batma ve kaşıntıya neden olan tahrişin yanı sıra döküntüler ve kabarcıklanma vardır. Mide bulantısı, baş dönmesi ve ishal de yaygındır. Astımı olan kişilerde bazı pestisitlere (piretrin/piretroid, organofosfat ve karbamat) şiddetli reaksiyonlar gösterebilir.
Peki bir kişinin pestisitten zehirlendiğini nasıl anlarız? Pestisit zehirlenmesi soğuk algınlığı veya grip belirtileri gibidir. Bu yüzden genellikle yanlış veya eksik teşhis edilir. Yani bir kişinin yaşadığı sorunun pestisit zehirlenmesi olduğunu anlamak zordur. Anında belirtiler bir kişiyi tıbbi yardım almaya sevk edecek kadar şiddetli olmayabilir. Ancak üzerinde önemli durulması gereken bir konudur.
Pestisitlerin Kronik Etkileri
Kronik sağlık etkileri ölümcül olabilir. Örneğin kanser, tümör, beyin ve sinir sistemi hasarı vb. gibi… Doğum kusurları, kısırlık ve üreme sorunları da kronik etkileri arasındadır. Kronik etkiler çok uzun yıllar sonra da ortaya çıkabilir. Bu da problemin nedeninin pestisit olduğunu zorlaştırır.
Bazı pestisitler endokrin bozucu olarak etki eder. Yani bu kimyasallar vücut işlevlerine müdahale eder. Metabolizma, beyin gelişimi, uyku döngüsü ve stres tepkisi dahil olmak üzere birçok vücut sürecini olumsuz etkiler.
Pestisitin Çocuklara Zararları
Pestisit zararları çocuklar için daha tehlikelidir. Çocuklar organları, sinir sistemleri ve bağışıklık sistemleri gelişim aşamasındadır. Bu nedenle pestisite daha duyarlıdır. Çocukların ayrıca pestisitleri detoksifiye etme ve dışarı atmaları da zordur. Erken gelişim dönemlerinde maruz kalan çocuklar için tehlikelidir.
Çocukların solunum hızı daha yüksektir ve bu nedenle yetişkinlere göre havadaki pestisitleri daha hızlı solurlar. Pestisit çoğunlukla cilt yoluyla bulaşır ve çocuklar yetişkinlere göre boyutlarına göre daha fazla cilt yüzeyine sahiptir. Bu da çocukları savunmasız yapar.
Çocuklar ayrıca yetişkinlere göre orantılı olarak daha fazla yiyecek ve su tüketirler dolayısıyla pestisit kalıntılarını da tüketirler. Zemin, çimen ve oyun alanlarıyla daha fazla temas etmeleri de çocukların pestisitlere maruz kalma olasılığını artırır.
Pestisit Sınıflarının İnsan Üzerindeki Etkisi
- Organofosfatlar ve Karbamatlar: Beyne ve sinir sistemine saldırarak sinir sinyali iletimini engellerler. Semptomları genellikle baş ağrısı, mide bulantısı, baş dönmesi, kusma, göğüs ağrısı, ishal, kas ağrısıdır. Ciddi zehirlenme vakalarında semptomlar arasında konvülsiyonlar, nefes alma zorluğu, istemsiz idrara çıkma, koma ve ölüm yer alabilir.
- Toprak Fümigantları: Bu pestisitler toprağa uygulanır ve topraktaki nematodlar, mantarlar, bakteriler, böcekler ve bitkiler için toksik olan bir gaz oluşturur. Gaz oldukları için topraktan havaya geçer ve yakınlarda yaşayan veya çalışan insanları etkiler. Fümigant maruziyetinin belirtileri cilt, göz ve akciğer tahrişidir.
- Piretroidler: Bu böcek öldürücüler, botanik bileşiklere yapısal olarak benzeyen ancak daha kalıcı olan sentetik kimyasallardır. Sinir sistemi için toksiktirler ve hamilelik sırasında bir fetüsün bu kimyasalları etkili bir şekilde parçalayamayacağı konusunda endişeler vardır. Piretroid zehirlenmesinin belirtileri arasında titreme, tükürük salgısı, baş ağrısı, yorgunluk, kusma, ciltte batma ve kaşıntı ve istemsiz seğirme vardır.
Pestisit Çevreye Zararları
Pestisitler, ekosisteme de zararları olan kimyasallardır. Arılar gibi tozlaşmayı sağlayan türlerin zarar görmesi, tarımsal üretim ve ekosistem dengesi için büyük bir tehdittir.
Toprak ve su kirliliği de pestisitlerin sonuçlarından biridir. Yağmur sularıyla taşınan pestisitler yeraltı su kaynaklarına ulaşabilir ve bu kaynakları kirletebilir. Aynı şekilde, pestisit kalıntıları toprağın doğal yapısını bozarak tarım arazilerinin verimsizleşmesine yol açar.
Zararlı organizmalarda direnç oluşumuna da neden olur. Sürekli pestisit kullanımı, zararlı organizmaların direnç geliştirmesine sebep olur. Bu durum, daha yüksek dozlarda ya da daha güçlü kimyasalların kullanımını gerektirir. Bu da kısır bir döngüye sebep olur.
Pestisitlerden Korunma Yolları
Pestisitlerin zararlarını azaltmak mümkündür. Organik tarımı teşvik etmek ve biyoloji mücadele yöntemleri devletlerin alacağı tedbirlerdir. Bunlara ek olarak herkes, kendi evinde ve gündelik yaşamında basit önlemler alarak pestisit zararlarından korunabilir. İşte basit ve pratik önlemler:
- Meyve ve sebzeleri sirkeli su veya bol su ile iyice yıkayın.
- Meyve sebze kabukları pestisit barındıracağından kabukları soyarak tüketin.
- Organik ve organik sertifikası olan ürünleri tercih edin.
- Yerel üreticileri destekleyin.
- En önemlisi pestisit zararlarının farkında olun.
Bonus: Kendi bahçenizde kendi ürünlerinizi yetiştirmeye gayret edin. Yetiştiriyorsanız böcekleri ve zararlı canlıları toksik olmayan yöntemlerle ürünlerinizden uzaklaştırın.
