Zeigarnik etkisi, tamamlanmamış görevlerin, beynimizde sürekli olarak yankılanmasına neden olan ilginç bir fenomeni ifade eder. İnsan zihni, sürekli olarak çeşitli düşüncelerle meşguldür. Ancak, tamamlanmamış işlerin veya görevlerin bıraktığı etki, psikolojik bir olgu olan Zeigarnik etkisi ile açıklayabiliriz.
Zeigarnik etkisi, insanların tamamlamamış görevleri veya işleri hakkında sürekli olarak düşünmeye devam etmelerine neden olan psikolojik bir fenomendir. Bu fenomen, Sovyet psikolog Bluma Zeigarnik‘in 1927 yılında yaptığı bir deney sonucunda keşfedilmiştir. Deneyde, tamamlanmamış işlerin bellek üzerinde bıraktığı etkileri inceledi ve bu etkinin günlük yaşantımızdaki pek çok yönü etkilediği ortaya çıktı.
İçindekiler
Tamamlanmamış İşler Neden Daha Çok Hatırlanır?
Tamamlanmamış işler, beynimizde bir tür “beynimizde kalan iş listesi” oluşturur. Bu iş listesi, bir görevin tamamlanmamış olduğu durumlarda, beynimizin o göreve odaklanmasına ve hatırlamasına neden olur. Bu durum, tamamlanmamış görevlerin sürekli olarak düşünce süreçlerimizi meşgul etmesine yol açar.
Zeigarnik Etkisi ve Motivasyon İlişkisi
Tamamlanmamış işlerin sürekli olarak belleğimizi meşgul etmesi, bu işleri tamamlama isteğimizi artırır. Zeigarnik etkisi, bir tür içsel motivasyon oluşturarak, başladığımız işleri bitirmeye yönlendirir.
İş ve Günlük Hayatta Zeigarnik Etkisi
Zeigarnik etkisi, sadece bireysel yaşantımızı etkilemekle kalmaz. Aynı zamanda iş dünyasında ve günlük hayatta da önemli bir rol oynar. Proje yönetimi, zaman yönetimi ve hedef belirleme süreçlerinde Zeigarnik etkisini anlamak, daha etkili ve verimli bir yaşam sürmemize yardımcı olma ihtimali vardır.
Zeigarnik Etkisi Nedir? İşte Örnek:
Bu etkiyi daha da iyi anlamak için birkaç örnekten bahsedelim. Diyelim ki, hafta sonu için planladığınız bir ev temizliği var ve bu temizlik işini başlattınız. Ancak, bazı beklenmedik durumlar nedeniyle temizliği tamamlamadan başka bir şeye yönelmeniz gerekti. İşte burada Zeigarnik etkisi devreye girer.
Tamamlanmamış bu temizlik görevi, bilinçaltınızda bir yerlerde “hala yapılması gereken bir şey var” hissi bırakır. Bu his, sizi temizlik işinizi tamamlamaya teşvik etme konusunda itici bir güç yaratır. Belki de bir süre sonra, oturma odanızdaki dağınıklığı fark ettiğinizde, “Ah evet, hala o temizliği bitirmem gerekiyor” diye düşünerek tekrar o göreve dönme isteği duyarsınız.
Zeigarnik döngüleri, tamamlanmamış görevlerin belleğimizde bir tür “hatırlatıcı” olarak kalmasına neden olarak, bu görevlere olan ilgi ve motivasyonumuzu artırabilir. Bu örnekte olduğu gibi, tamamlanmamış bir iş, belleğimizde sürekli olarak var olan bir “yankı” yaratır ve bu yankı, işi tamamlama isteği uyandırır.
İlginizi Çekebilir: Aldatmanın Bilimsel Açıklaması:📢Coolidge Etkisi
Zeigarnik Etkisi Aşk İlişkileri: Tamamlanmamış Hikayeler
Aşk ilişkileri, sanki sürekli devam eden bir hikayenin içinde olma hissi yaratır. Ancak, bu hikayenin içinde, tamamlanmamış görevler ve bekleyen konular da var. İşte burada, psikolog Bluma Zeigarnik’in ortaya koyduğu “Zeigarnik etkisi” devreye giriyor.
Aşkın içindeki görevler, iletişim, anlayış, güven ve paylaşım gibi bir dizi unsuru içerir. Ancak, tamamlanmamış bir kavga, çözülememiş bir sorun veya ifade edilmemiş bir duygu, beynimizde bir iz bırakır. Bu iz, sanki hala çözülmesi gereken bir görevmiş gibi, düşünce süreçlerimizi meşgul eder.
Örneğin, bir tartışma sonlanmadan, o konu beynimizde bir yankı bırakır. Bu yüzden sürekli olarak o konuyu düşünür ve çözüm arayışına gireriz. Bu durum, Zeigarnik sendromunun ya da etkisinin ilişkilerde nasıl çalıştığını açıklar.
Bu etki, ilişkideki tamamlanmamış görevlere karşı içsel bir motivasyon yaratır. Belki de sorunları konuşmak, duyguları ifade etmek veya bir anlaşmazlığı çözmek için bir çaba sarf ederiz. Dolayısıyla bu etki ile ilişkilerimizi güçlendirip olası bir kopuşu engelleyebiliriz.
Ancak, unutmamak önemlidir ki, Zeigarnik sendromu sadece olumlu etkiler bırakmaz. Tamamlanmamış görevler üzerinde sürekli düşünmek, ilişki üzerinde de stres yaratma ihtimalini güçlendirir. Bu nedenle, açık iletişim, anlayış ve problemleri çözme becerileri, Zeigarnik etkisinin negatif etkilerini azaltır. Böylece ilişkiyi daha sağlıklı bir hale getirir.
Sonuç olarak, aşk ilişkilerinde Zeigarnik etkisi, psikoloji açısından bir hikayenin içindeki açık uçlu konuların, beynimizde nasıl bir iz bıraktığını anlamamıza yardımcı olur. Bu izleri fark ederek, ilişkideki açık uçları çözmek ve birlikte yeni sayfalar açmak mümkün olacaktır.
Zeigarnik Etkisinden Kurtulma ve Kontrol Altına Alma Yolları
Tamamlanmamış işlerin etkilerini azaltmak ve Zeigarnik etkisinden kurtulmak mümkündür. Bu bölümde, günlük hayatta daha fazla odaklanma ve işleri tamamlama konusunda pratik ipuçlarına değinebiliriz. Zeigarnik döngüleri, tamamlanmamış işlerin bellek üzerinde bıraktığı etkileri anlamamıza ve bu etkileri kontrol altına almamıza yardımcı olan önemli bir psikolojik olgudur. Dolayısıyla bu etkiyi anlamak, kişisel ve profesyonel yaşantımızı daha bilinçli bir şekilde yönlendirmemize yardımcı olacaktır.
Zeigarnik etkisinden kurtulmanın bazı yolları şunlardır:
- Görevleri Tamamlama: Tamamlanmamış işleri bitirerek, zihinsel olarak serbest kalabilirsiniz. Görev listenizi oluşturun ve öncelik sırasına göre işleri tamamlamaya başlayın.
- Parçalara Bölmek: Büyük görevleri daha küçük parçalara bölmek, her parçayı tamamladığınızda kendinizi daha motive hissetmenizi sağlar.
- Zihinsel Arınma: Zihinsel olarak yükünüzü hafifletmek için meditasyon, yoga veya nefes teknikleri gibi rahatlatıcı yöntemleri uygulayabilirsiniz.
- Planlama ve Önceliklendirme: Görevlerinizi öncelik sırasına koyun ve ne zaman ve nasıl ele alacağınızı planlayın. Bu, daha iyi odaklanmanıza ve Zeigarnik etkisinden kurtulmanıza yardımcı olabilir.
- Zaman Yönetimi: Daha etkili bir zaman yönetimi planı oluşturarak, işlerinizi daha verimli bir şekilde tamamlayabilir. Böylece zihinsel olarak daha rahat hissedebilirsiniz.
Bu yöntemler, Zeigarnik etkisinden kurtulmanıza ve daha dengeli bir zihinsel duruma ulaşmanıza yardımcı olabilir. Ancak herkes için farklı yöntemler etkili olabilir, bu yüzden size en uygun olanı bulmak önemlidir.
Zeigarnik etkisine ek olarak diğer psikolojik fenomenler için sitemizi takip etmeye devam edin. Ayrıca farklı içerikleri için @hafftalikgunlukblog instagram hesabımızı da takip edebilirsiniz.
NOT: Zeigarnik etkisi pdf kaynaklarına ulaşmak için ek olarak kaynakçadan yararlanabilirsiniz. Bu kaynakçalardan bazılarını aşağıdaki maddelerde bulabilirsiniz.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- Denmark, Florence L. “Zeigarnik effect.” The Corsini encyclopedia of psychology (2010): 1-1.
- McGraw, Kenneth O., and Jirina Fiala. “Undermining the Zeigarnik effect: Another hidden cost of reward.” Journal of personality 50.1 (1982): 58-66.
- Reeve, Johnmarshall, Steven G. Cole, and Bradley C. Olson. “The Zeigarnik effect and intrinsic motivation: Are they the same?.” Motivation and Emotion 10 (1986): 233-245.
- Gottman, John, and Nan Silver. What makes love last?: How to build trust and avoid betrayal. Simon and Schuster, 2012.
