Kırgı bayır (badlands), kendine has özellikleri olan bir yeryüzü şeklidir. Haftalık Günlük sitemizdeki bu yazıda kırgıbayır nedir sorusuna cevap verip bu yeryüzü şekli hakkında bilinmesi gereken önemli ayrıntılardan bahsedeceğiz.
İçindekiler
Kırgıbayır Nedir Kısaca
Erozyon ve rüzgar tarafından kesilen yumuşak kayalar ve gevşek toprak alanlarından oluşan kurak arazi alanlarıdır. Erozyon ve rüzgar süreçleri sonucunda oluşur. Genellikle yüksek eğimli ve dik yamaçlı, derin ve dar vadilerin ortasında bulunan bir topografik özelliktir. Kırgıbayırlar, suyun kara parçalarını aşındırarak oluşturduğu derin vadilerdeki dik yamaçlı alanları ifade eder.
Kırgıbayır Nasıl Oluşur?
Akarsular, taşıdıkları kaya parçalarıyla vadideki kara parçalarını aşındırarak derin vadiler oluşturur. Özellikle sert kaya tabakalarının bulunduğu bölgelerde, akarsuların etkisiyle oluşan bu dik yamaçlı vadiler kırgıbayırları meydana getirir.
Kırgıbayır, testere dişli uçlara sahip görüntüsüyle birçok derin, kıvrık oluk tarafından kesilmiş ya da aşınmış alanlardır. Oluklar ana nehirlerden yaklaşık 150 m veya daha yüksek olan otlaklara kadar uzanır. Sızıntı dipleri, ana nehirlerin yakınında neredeyse düz, yaylaların kenarlarında da neredeyse dikey olana kadar artar.
Kayalar karakter bakımından aynı olmadığından, erozyondaki farklılıklar merdiven basamağı görüntüsüne neden olur. Olukların birleştirilmesi ve ayrılması, birçok izole düzensiz kulenin, küçük düz tepelerin oluşmasını sağlar ve pürüzlü, yivli ve engebeli tepeler yaratır.
✅İlginizi Çekebilir:👉Peri Bacaları Nasıl Oluştu?
Kırgıbayır Oluşumunda Etkili Olan Kayaçlar
Dış kuvvetler bu aşınma şeklini oluşturan ana güçtür. Şiddetli veya sert yağmurların yanı sıra bir de rüzgar kuvvetini eklediğimizde kırgıbayırlar ortaya çıkar. Dolayısıyla bu kuvvetlerin etkisiyle meydana gelen diğer yeryüzü şekillerindeki kayaç türlerini kırgıbayırlarda da görebiliriz. Temel olarak bu kayaçların suda çözünmesi gerekir.
Kırgıbayır Hangi Kayaç Türüdür?
Badlands kırgıbayır oluşumunda etkili olan kayaç türleri arasındaki aşağıdaki katı birikintiler vardır:
- Karbonat tortul parçacıkları
- kalker veya dolomitik kalker
- alçı taşı ve sülfat mineral
Kırgıbayır Nerelerde Görülür?
Ana kayanın zayıf olduğu ve yağışın genellikle bulut patlaması olarak oluştuğu, nem tutmayan ve çorak alanlarda görürüz. Özellikle dünyadaki en meşhur kırgıbayır örnekleri Amerika kıtasında yer alır. ABD ve Kanada ülkelerinde kırgıbayırların en görkemli hallerine rastlamak mümkündür.
Kırgıbayır Ne Aşındırması?
Kırgıbayır, sert yapısıyla bilinen bir taş türüdür ve genellikle çeşitli minerallerin birleşimiyle oluşur. Kırgıbayırın aşındırılması, genellikle doğal etkenler tarafından gerçekleşir. Yağmur, rüzgar, akarsular ve diğer atmosferik koşullar, zaman içinde kırgıbayırın yüzeyini aşındırarak şekillendirir. Bu süreçte, suyun içinde bulunan mineraller, kırgıbayırın yapısını zayıflatabilir ve parçalanmasına neden olabilir. Rüzgarın taşıdığı kum ve diğer küçük partiküller de yüzeyde aşındırıcı etki yaratır. Uzun vadeli etkileşim sonucunda, kırgıbayır zamanla çeşitli doğal faktörlere karşı daha hassas hale gelir.
Türkiye’de Kırgıbayır Örneklerine Hangi Yörelerde Rastlanır?
Ülkemizde kırgıbayırların oluşumu için oldukça müsait iki bölge vardır.
- İç Anadolu
- Güneydoğu Anadolu
Yurdumuzdaki en popüler örneği ise Nallıhan kırgıbayırıdır. Ankara il sınırları içinde yer alan bu yeryüzü şekli, dünyanın sayılı örnekleri arasında gösterilmektedir.
✅İlginizi Çekebilir:👉Vadi Nedir Çeşitleri Nelerdir?